Sabotaj

Türk toplumunun tarih sahnesine çıktığı nokta olan Ural Altay Dağ'ları arasındaki konar göçer toplum yapısından vazgeçip, yeni coğrafyalara yol alması ile birliktedir belki de Türkçe'ye sanki Türkçeymiş gibi kullanılacak şekilde giren yabancı kelimelerin etkisi.

İslamiyet'in kabul edilmesi ile Arapça, Anadolu'ya yerleşilmesi ile de Farsça kelimeler günlük kullanılan kelime dağarcığında ciddi yerler işgal etmiştir. Osmanlı'nın son dönemlerinde tanzimat gibi devletin yüzünü artık Avrupa'ya çevirmesi ile de özellikle Fransız dilinin etkisinde kalan anadil, Cumhuriyet'in ilanı ve İngilizce'nin artık bir Dünya dili olması ile kümüle olarak ilerleyen yabancı kelimelere İngilizce'yi de eklemiştir. Bu süreç haritasının arasında bir yere 1960'lar ile birlikte Almanya'ya giden gurbetçilerimizin getirdiği ufak çaplı Almanca etkisini de ekleyebiliriz.

Artık sınırların kalkmaya başladığı, küreselleşmenin vahşi yüzünü göstermeden tatlı tatlı pazarlandığı bu dönemde, her dil kendisinden olmayan başka kelimeleri de içinde bulundurmak durumunda kalmıştır.

Şimdi asıl değinmek istediğim konuya gelebilirim.

Tarih sahnesinde Dünya'yı en çok etkileyen olay hangisi olmuştur ? sorusunu bana yöneltseniz; Ne milli duygular ile İstanbul'un Fethi derim, ne de özgürlük akımlarına ortam sağlaması sebebi ile Fransız İhtilali. Bana göre Dünya'yı geçmişten geleceğe en derinden ve dönüşü mümkün olmayacak şekilde etkileyen olay Endüstri Devrimi'dir.

18 yy ' ın ardından etkisini küçüklü büyüklü her alanda gördüğümüz Endüstri Devrimi'nin dilimize yabancı bir kelimeden giren ve farketmediğimiz binlerce alandaki etkileri gibi etkilerinden birisinden bahsedeceğim.

Endüstri Devrimi ile ortaya çıkan üretim tarzında değişimler, çalışma saatlerinin ağırlaşması ve artması, kadın ve  çocuk işçilerin işgücüne katılımı gibi etkiler ile birlikte işçilerde "Makineler yerimizi alacak" endişesi ortaya çıkartmış ve makineleri birer düşman olarak görmelerine sebep olmuştur. Makinelerin işlerini ellerinden alacağını düşünen Fransız işçiler bu tehlikeye önlem olarak düşman makineleri savaş meydanı olan fabrikalarda yok edebilmek için kimseye belli etmeden ayaklarındaki sabot* ları makinelerin çarkları arasına sokarak bozulmasını sağlamaya başlamışlardır. Bu taktiğin giderek yaygınlaşması ile fark edilmesinin ardından önlem olarak ölümlere giden cezalar verilmiştir.

*Sabot Fransızca, tahtadan yapılmış terliğimsi ayakkabı.

Eğer ki siz "Yok kardeşim ben her şeyin Türkçe'sini kullanmak isterim " diyenlerdenseniz size önerim; Sabotaj kelimesini Takunyalamak ile ikame edebilirsiniz.

6 Sıradışı Yöntem İle Ekonomi Analizi Nasıl Yapılır.

1- Çöp Indeksi

Ekonomist Michael McDonough* tarafından ortaya atılan bu teori gayri safi yurtiçi hasıla ile çöp artışı arasındaki ilişkiden bahsetmektedir. Teorinin temel mantığı; insanların daha fazla ürün satın almasının beraberinde daha da fazla iş artışı getireceği temeline dayanır. Bu basit ikili ilişkiden yola çıkarak da ürünlerin kullanımının ardından ortaya çıkan çöplerin miktarının azalmasının kötüye giden bir ekonominin işaretçisi olduğundan bahsetmektedir.

* Çeviri dışı bana ait sahih bir bilgi! “Mc” eki İskoçlarda “oğlu” anlamında kullanılan bir ön ektir. Donough’un oğlu Michael gibi bir şey.

2- Ruj Indeksi

İlk olarak Estee Lauder isimli kozmetik firmasının patronu Leonard Lauder tarafından ortaya atılmış bir teoridir. Lauder’in ortaya attığı düşünceye göre ekonominin belalı bir durumu olduğu anlarda, ruj satışları artmaktadır. İddialara göre kadınlar görece daha az masraflı olan kozmetik ürünlerini, daha pahalı olan elbise, ayakkabı gibi ürünler ile ikame edebilmektedirler. Fakat  son olarak ortaya çıkan kanıtlar kozmetik üreticilerinin ekonominin kötü durumunda olup olmadığına bakmaksızın kara geçme niyetinde olduklarını göstermektedir.

3- Erkek Donu Indeksi

Amerikan Merkez Bankası eski başkanı Alan Greenspan tarafından yakinen takip edilen bir ekonomik teoridir. Teoriye göre ekonominin değişken ve oynak olduğu dönemlerde erkekler iç çamaşırı alımı eylemlerini ertelemektedirler.  Madalyonun diğer tarafına bakıldığında; Erkek iç çamaşırı satışlarının artması ise, ekonominin yakın bir zamanda toplarlanacağının göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

4- Hamburger Indeksi

Farklı bir ülkenin ekonomisi anlaşılmak istendiğinde sanırım Mc Donalds’dan daha iyi bir gösterge olamaz. 80’lerin ortalarında çıkan Big Mac Indeksi, ortalama bir işçinin bir adet Big Mac satın alabilmek için kaç saat çalışması gerektiği parametresi ile ölçülebilmektedir.

5- Etek Boyu Indeksi

Ekonomist George Taylor tarafından 1926’da ortaya atılan Etek Boyu Indeksi temel olarak ekoninin iyi olduğu dönemlerde etek boyunun kısaldığı görüşünü savunmaktadır. Diğer taraftan bakıldığında da etek boylarının uzaması ekonominin aşağıya doğru giden bir eğilimde olduğunu göstermektedir. Diğer sıradışı ekonomik teorilerin aksine etek boyu indeksi tarihsel seyir boyunca da incelendiğinde genel olarak doğruluğunu net şekilde göstermektedir.

6- Gökdelen Indeksi

90’ların sonunda yaygınlaşan bu teoriye göre “Dünya’nın en büyük binası” sloganlarının yaygınlaşmasının, ekonominin kötüye gideceği bir dönemin eli kulağında olduğunun habercisi olarak nitelendirilmektedir. Bu teorinin tarihsel süreçte birkaç kanıtını görmek istersek de en spesifik örnek olarak Amerika’da başlayıp Dünya’yı kasıp kavuran büyük buhran ile o zamanlar “Dünya’nın en büyük binası” sloganı ile efsaneleşen Empire States binasının yapımının aynı tarihe denk gelmesini gösterebiliriz.

Not: Çeviriler ve yorumlar günahıyla sevabıyla bana aittir. "Ne inanacağım be sana" dersen buradan alıntı yaptığım sayfaya ulaşıp kendin çevirebilir ya da ufak ufak uzayabilirsin.